Bu yazımızda, devlet üniversitelerinde vazife yapmakta olan öğretim elemanlarının bilimsel çalışmalar yapmak üzere Yurt dışına vazifeli gitmeleri halinde Mecburî hizmetle yükümlü olup olmadıklarını değerlendireceğiz.
Bilindiği üzere, akademisyenlerin Yurt içinde yahut Yurt dışında görevlendirme yordamı öncelikle 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun 39 uncu unsurunda düzenlenmiştir. İlgili unsurun birinci fıkrasında; “Öğretim elemanlarının kurumlarından yolluk almaksızın Yurt içinde ve dışında kongre, konferans, seminer ve gibisi bilimsel toplantılarla, ilim ve meslekleri ile ilgili diğer toplantılara katılmalarına, araştırma ve inceleme seyahatleri yapmalarına, araştırma ve incelemenin gerektirdiği yerde bulunmalarına, bir haftaya kadar dekan, enstitü ve yüksek Okul müdürleri, onbeş güne kadar rektörler müsaade verebilirler. Bu biçimde onbeş günü aşan yahut yolluk verilmesini gerektiren yahut araştırma ve incelemenin gerektirdiği masrafların üniversite ile buna bağlı ünitelerin bütçesinden yahut döner kapital gelirlerinden ödenmesi icabeden durumlarda, ilgili Yönetim konseyinin kararı ve rektörün onayı gereklidir.” düzenlemesi yer almaktadır.
Bununla Bir arada tıpkı kanunun 65 nci unsurunun a/13 fıkrasına istinaden hazırlanan; “Yurtiçinde ve Yurtdışında Görevlendirmelerde Uyulacak Temellere Ait Yönetmelik“, üstte yer verdiğimiz kanun kararında öngörülen yurtiçinde ve yurtdışında süreksiz görevlendirme asıllarını düzenlemektedir.
Mezkur Yönetmeliğin 2 nci hususuna nazaran öğretim elemanlarının görevlendirmeleri müddet istikametinden ikiye ayrılmış; buna nazaran öğretim elemanlarının bilimsel toplantılara katılmak, inceleme, araştırma ve uygulama yapmak üzere müddeti üç ay kadar (üç ay dahil) olan görevlendirmeleri kısa periyodik, üç aydan Çok müddetli olanları ise uzun periyodik olarak tanımlanmıştır.
Ayrıyeten, Laf konusu Yönetmeliğin ilgili hususlarında kısa periyodik yahut uzun müddetli görevlendirmelerde müsaade makamları, muhakkak mühlet vazife yapma koşulları ve istisnalar düzenlenmiştir. Fakat, 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununda gerekse ilgili Yönetmelikte kısa/uzun vadeli görevlendirme Meydan öğretim elemanlarına Mecburî hizmet yüklenebileceğine yönelik Aleni bir karar bulunmamaktadır.
öbür taraftan, kimi yükseköğretim kurumlarında genel kanun olan 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun “Mecburi Hizmet” başlıklı 224 üncü unsurunun ikinci fıkrasında yer alan; “Yetiştirilmek, eğitilmek, bilgilerini artırmak yahut staj yapmak üzere 3 ay ve daha Çok müddet ile Hariç memleketlere gönderilen memurlara gönderilme formlarına bakılmaksızın yurtdışında kaldıkları müddetin iki sert kadar Zarurî hizmet yüklenir.” düzenlemesine nazaran Yurt dışına görevlendirilen öğretim elemanlarına Mecburî hizmet yüklemektedir.
Ayrıyeten, birebir Kanunun “Yurt Dışı Eğitim Masraflarının Tahsili” başlıklı ek 34 üncü hususunda geçen; “İlgili kanunlarına veya Cumhurbaşkanlığı kararnamelerine göre; tahsil yapmak, yetiştirilmek, eğitilmek, bilgilerini artırmak, staj yapmak yahut gibisi bir nedenle süreksiz periyodik görevlendirilmek suretiyle, üç ay yahut daha Çok müddet ile yurtdışına gönderilen halk işçisi yurtdışında bulundukları mühletin iki sert kadar Mecburî hizmetle yükümlüdürler. Bu biçimde Yurt dışına gönderilecek çalışandan, örneği Maliye Bakanlığı tarafından hazırlanmış “Yüklenme Senedi ile Muteber İmzalı Müteselsil Kefalet Senedi” alınır.” kararına nazaran öğretim elemanlarından kefalet senedi de alınmaktadır.
Bu bahis özelinde yaşanan bir olayda Danıştay Sekizinci Dairesinin temel No:1999/2506 sayılı evrakında verilen kararda; “davacının yurtdışına gönderilme nedeni olan “bilimsel araştırma” maksadı, 657 sayılı Yasanın anılan ek 34. hususunda açıkça yer almadığı üzere tıpkı unsurda yer Meydan “…benzeri bir neden…” ibaresi kapsamında düşünme imkanı da yoktur. Birebir mevzuda Özel nitelikli 2547 sayılı Maddede kural varken, genel nitelikli olan 657 sayılı Yasanın uygulanamayacağı hukukun genel prensipleri gereğidir. Bu durumda, 657. Sayılı Maddeden kaynaklanan Zarurî hizmet yükümlülüğü, 2547 sayılı Yasanın 39. unsurunun 2. fıkrası kapsamındaki görevlendirmeler için Laf konusuyken, birinci fıkra uyarınca yurtdışında görevlendirilen davacının Zarurî hizmetle yükümlü tutulmasında hukuka uyarlık görülmemiştir.” tabirleri yer almıştır.
Sonuç olarak, 2547 sayılı Kanunun 39. hususunun 1 inci fıkrası kapsamındaki görevlendirmeler açısından Mecburî hizmet yükümlülüğüne dair yasal bir düzenleme bulunmadığı göz önüne alındığında yapılacak süreçlerde görevlendirmelerin niteliğindeki ayrıma dikkat edilmeli, çünkü çalışma asıllarının temeli bilimsel araştırmaya dayanan Özel kanunlara tabi akademisyenlere İmkan dışı Mecburî hizmet yüklemek bilimsel özerkliğin ruhuna Aksi olduğunu üzere Laf konusu araştırma çalışmalarına da ket vurmaktadır.
Yorum Yok