Danıştay İdari Dava Daireleri Heyeti, 2 Yıl mahpus cezasına mahkum olan ve kararın açıklanmasının Geri bırakılmasına karar verilen davacının, genel Bilgi Toplama kaydının silinmesi istemiyle yaptığı müracaatın reddine ait Kağıthane Kaymakamlığı İlçe güvenlik Müdürlüğünün süreci ile bu sürecin desteği olan İçişleri Bakanlığı Kaçakçılık İstihbarat, Harekat ve Bilgi Toplama Dairesi Başkanlığının Bilgi Toplama Yönergesi’nin hukuka Müsait olduğuna karar verdi.
Bu istikametteki Danıştay 10. Dairesinin kararı onandı.
HAGB alınması GBT kaydının silinmesini gerektirmez
Yönergenin emelinin, Devletin ülkesi ve milleti ile ayrılamaz bütünlüğüne, anayasa sistemine ve genel güvenliğe dair önleyici ve hami önlemleri almak üzere eski mahkumların, hata işleyip ele geçmeyen şahısların, çalınan, kaybedilen yahut gasp edilen motorlu taşıtların, ateşli silahların, kimliği ispata yarayan her türlü dokümanların Emniyet kuvvetleri ile misyonlu kuruluşlar ortasında uyum sağlamak suretiyle kayıtlarının tutulması ve bu kuruluşlar ortasında irtibatın sağlanmasının temel ve yordamlarını saptamak olduğunun belirtildiği,
İşlenen resmi dokümanda sahtecilik hatası hakkında verilen mahkümiyet kararının açıklanmasının Geri bırakılmasının, önleyici ve esirgeyici Tedbir emeliyle kayıt tutma ve bilgi toplamaya dair düzenlemeler karşısında bilgi formunun düzenlenmemesini yahut iptalini gerektirmediği,
Bu durumda, Emniyet kuvvetleri ile vazifeli kuruluşlar ortasında uyum sağlamak suretiyle kayıtlarının tutulması ve bu kuruluşlar ortasında bağlantının sağlanması emeliyle güvenlik makamlarının istihbari nitelikte bilgi toplamaları, isimli soruşturma sonuçlarını kaydetmeleri ve bu bilgileri arşivleyip bilgi fişi düzenlemelerine ait tarz ve asılları belirleyen ve üst hukuk normlarına karşıtlık içermediği anlaşılan dava konusu Bilgi Toplama Yönergesinde ve anılan karar uyarınca davacının talebinin reddine ait dava konusu süreçte hukuka karşıtlık bulunmamaktadır.
Karşı oy münasebetinden: Yönergenin desteği yok
yukarıda metnine yer verilen ve dava konusu Yönerge’nin desteği olan mevzuat kararları incelendiğinde, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 231. hususunda düzenlenen kararın açıklanmasının Geri bırakılmasına mevzu kararların, önleyici ve hami önlemleri almak üzere Emniyet kuvvetleri tarafından kayıt altına alınması konusunda rastgele bir düzenlemeye yer verilmediği, münasebetiyle şahsî bilgi niteliğindeki kararın açıklanmasının Geri bırakılması kararlarını kapsayacak formda işlenen cürümler hakkında bilgi formu düzenlenerek bu bilgilerin kullanılması ve kararın açıklanmasının Geri bırakılması kararı verilmesi halinde bu formların iptal edilmemesine yönelik dava konusu düzenlemelerin açıkça yasal desteğinin bulunmadığı anlaşılmaktadır.
Bu durumda, yasal desteği bulunmayan dava konusu Yönerge kararlarının ve bu kararlara dayanılarak tesis edilen davacı hakkındaki kaydın silinmesi talebiyle yapılan müracaatın reddine ait ferdî sürecin hukuka karşıt olduğu sonucuna varılmaktadır.
T.C.
DANIŞTAY
İDARİ DAVA DAİRELERİ KURULU
temel No: 2022/17
Karar No: 2022/835
TEMYİZ EDEN (DAVACI) : …
VEKİLİ: Av….
KARŞI taraf (DAVALILAR) : 1- …Bakanlığı
VEKİLİ: I. Hukuk Müşaviri Yrd. V. …
2-…Valiliği – …
VEKİLİ: Av….
İSTEMİN KONUSU:
Danıştay Onuncu Dairesinin 28/12/2020 tarih ve E:2015/1649, K:2020/7026 sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istem:
Resmi dokümanda sahtecilik cürmünden …. Asliye Ceza Mahkemesinin …tarih ve E:…, K:…sayılı kararı ile 2 Yıl mahpus cezasına mahkum olan ve kararın açıklanmasının Geri bırakılmasına karar verilen davacının, genel Bilgi Toplama kaydının silinmesi istemiyle yaptığı müracaatın reddine ait Kağıthane Kaymakamlığı İlçe güvenlik Müdürlüğünün …tarih ve …sayılı süreci ile bu sürecin desteği olan İçişleri Bakanlığı Kaçakçılık İstihbarat, Harekat ve Bilgi Toplama Dairesi Başkanlığının …tarih ve …sayılı Bilgi Toplama Yönergesi’nin 9. unsurunun ve 16. hususunun (b) bendinin iptali ile Laf konusu süreç nedeniyle uğranıldığı ileri sürülen ziyanlara karşılık 25.000,00 TL manevi tazminatın davanın açıldığı tarihten itibaren hesaplanacak yasal faiziyle Birlikte ödenmesine karar verilmesi istenilmiştir.
Daire kararının özeti:
Danıştay Onuncu Dairesinin 28/12/2020 tarih ve E:2015/1649, K:2020/7026 sayılı kararıyla;
Davalı İstanbul Valiliğinin yönteme ait itirazları yerinde görülmeyerek işin aslına geçildiği,
Yönergenin davaya husus 9/b hususunda, sanığı yakalanmış olsa dahi hakkında bilgi formu açılacak cürüm tipleri ortasında resmi dokümanda sahtecilik cürmünün yirmi ikinci sırada gösterildiği; 16/b-1 unsurunda, “Bu Yönergenin 9/b hususunun bentlerinde yazılı kabahat sayılan fiilleri işleyenler hakkında isimli makamlarca, beraat, ceza verilmesine yer olmadığı, davanın düşmesi yahut dava zamanaşımı nedeniyle davanın ortadan kaldırılmasına karar verilmiş ve kararın katılaşmış olması halinde bilgi formları iptal edilir.” kararına yer verildiği,
Yönergenin maksadının, Devletin ülkesi ve milleti ile ayrılamaz bütünlüğüne, anayasa tertibine ve genel güvenliğe dair önleyici ve kollayıcı önlemleri almak üzere eski mahkumların, cürüm işleyip ele geçmeyen bireylerin, çalınan, kaybedilen yahut gasp edilen motorlu taşıtların, ateşli silahların, kimliği ispata yarayan her türlü dokümanların Emniyet kuvvetleri ile misyonlu kuruluşlar ortasında uyum sağlamak suretiyle kayıtlarının tutulması ve bu kuruluşlar ortasında irtibatın sağlanmasının temel ve tarzlarını saptamak olduğunun belirtildiği,
İşlenen resmi evrakta sahtecilik hatası hakkında verilen mahkumiyet kararının açıklanmasının Geri bırakılmasının, önleyici ve gözetici Tedbir emeliyle kayıt tutma ve bilgi toplamaya dair düzenlemeler karşısında bilgi formunun düzenlenmemesini yahut iptalini gerektirmediği,
Bu durumda, Emniyet kuvvetleri ile misyonlu kuruluşlar ortasında uyum sağlamak suretiyle kayıtlarının tutulması ve bu kuruluşlar ortasında bağlantının sağlanması gayesiyle güvenlik makamlarının istihbari nitelikte bilgi toplamaları, isimli soruşturma sonuçlarını kaydetmeleri ve bu bilgileri arşivleyip bilgi fişi düzenlemelerine ait yordam ve asılları belirleyen ve üst hukuk normlarına terslik içermediği anlaşılan dava konusu Bilgi Toplama Yönergesinde ve anılan karar uyarınca davacının talebinin reddine ait dava konusu süreçte hukuka terslik bulunmadığı,
Ayrıca, davacının, Laf konusu süreç nedeniyle uğradığını ileri sürdüğü 25.000,00 TL manevi zararın, tazmin kaidelerinin dava konusu olayda gerçekleşmediği sonucuna varıldığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN TEZLERİ:
Davacı tarafından, kararın açıklanmasının Geri bırakılmasına ait kararların başka bir sistemde kayıt altında tutulması ve yalnızca soruşturma yahut kovuşturmayla temaslı olarak Cumhuriyet savcısı, Yargıç yahut mahkeme tarafından istenmesi halinde kullanılması gerektiği, dava konusu Yönerge’nin üst norm pozisyonunda bulunan Ceza Muhakemesi Kanunu’na Aleni bir formda muhalif olduğu ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI:
Davalı yönetimlerden İçişleri Bakanlığı tarafından, Danıştay Onuncu Dairesince verilen kararın tarz ve hukuka Müsait bulunduğu ve temyiz dilekçesinde öne sürülen nedenlerin, kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte olmadığı belirtilerek temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmuş olup, İstanbul Valiliği tarafından savunma verilmemiştir.
DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ NİYETİ:
Temyiz isteminin reddi ile Daire kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunca, Tetkik Yargıcının açıklamaları dinlendikten ve evraktaki evraklar incelendikten sonra gereği görüşüldü:
HUKUKİ KIYMETLENDİRME:
Danıştay dava dairelerinin en son kararlarının temyizen incelenerek bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Tarzı Kanunu’nun 49. hususunda yer alan;
“a) misyon ve yetki dışında bir işe bakılmış olması,
b) Hukuka karşıt karar verilmesi,
c)Usul kararlarının uygulanmasında kararı etkileyebilecek nitelikte kusur yahut eksikliklerin bulunması” sebeplerinden birinin varlığı halinde mümkündür.
Temyizen incelenen karar yordam ve hukuka Müsait olup, temyiz dilekçesinde ileri sürülen tezler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin reddine,
2.Davanın üstte özetlenen münasebetle reddine ait Danıştay Onuncu Dairesinin temyize mevzu 28/12/2020 tarih ve E:2015/1649, K:2020/7026 sayılı kararının ONANMASINA,
3. Kesin olarak, 14/03/2022 tarihinde manevi tazminat tarafından oybirliği, düzenleyici süreç ve kişisel süreç tarafından oyçokluğu ile karar verildi.
KARŞI OY
X- Dava, resmi dokümanda sahtecilik cürmünden …. Asliye Ceza Mahkemesinin …tarih ve E:…, K:…sayılı kararı ile 2 Yıl mahpus cezasına mahkum olan ve kararın açıklanmasının Geri bırakılmasına karar verilen davacının, genel Bilgi Toplama kaydının silinmesi istemiyle yaptığı müracaatın reddine ait Kağıthane Kaymakamlığı İlçe güvenlik Müdürlüğünün …tarih ve …sayılı süreci ile bu sürecin desteği olan İçişleri Bakanlığı Kaçakçılık İstihbarat, Harekat ve Bilgi Toplama Dairesi Başkanlığının …tarih ve …sayılı Bilgi Toplama Yönergesi’nin 9. hususunun ve 16. unsurunun (b) bendinin iptali ile Laf konusu süreç nedeniyle uğranıldığı ileri sürülen ziyanlara karşılık 25.000,00 TL manevi tazminatın davanın açıldığı tarihten itibaren hesaplanacak yasal faiziyle Birlikte ödenmesine karar verilmesi istemiyle açılmıştır.
Anayasa’nın 20. unsurunun 1. fıkrasında, herkesin Özel hayatına ve aile hayatına hürmet gösterilmesini isteme hakkına sahip olduğu, Özel hayatın ve aile hayatının kapalılığına dokunulamayacağı belirtilmiş; 13/05/2010 tarih ve 27580 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 5982 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Kimi Hususlarında Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun’un 2. hususuyla eklenen 3. fıkrasında; “Herkes, kendisiyle ilgili ferdî dataların korunmasını isteme hakkına sahiptir. Bu hak; kişinin kendisiyle ilgili şahsî bilgiler hakkında bilgilendirilme, bu bilgilere erişme, bunların düzeltilmesini yahut silinmesini talep etme ve emelleri doğrultusunda kullanılıp kullanılmadığını öğrenmeyi de kapsar. Ferdî datalar, lakin kanunda öngörülen hallerde yahut kişinin Aleni isteğiyle işlenebilir. Ferdî bilgilerin korunmasına ait temel ve yöntemler kanunla düzenlenir.” denilerek şahsî bilgilerin korunması, Özel hayata hürmet gösterilmesini isteme hakkı kapsamında garantiye kavuşturulmuş, 13. unsurunda de, Temel hak ve hürriyetlerin sadece Anayasa’nın ilgili unsurlarında belirtilen sebeplere bağlı olarak ve fakat kanunla sınırlanabileceği Anlatım edilmiştir.
5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 231. hususunun 5. fıkrasında; “Sanığa yüklenen hatadan Dolayı yapılan yargılama sonunda hükmolunan ceza, iki Yıl yahut daha az müddetli mahpus yahut isimli Nakit cezası ise; mahkemece, kararın açıklanmasının Geri bırakılmasına karar verilebilir. Uzlaşmaya ait kararlar gizlidir. Kararın açıklanmasının Geri bırakılması, kurulan kararın sanık hakkında bir türel Sonuç doğurmamasını Anlatım eder.” kararına, anılan hususun 13. fıkrasında; “Hükmün açıklanmasının Geri bırakılması kararı, bunlara mahsus bir sisteme kaydedilir. Bu kayıtlar, fakat bir soruşturma yahut kovuşturmayla irtibatlı olarak Cumhuriyet savcısı, Yargıç yahut mahkeme tarafından istenmesi halinde, bu hususta belirtilen Gaye için kullanılabilir.” kararına yer verilmiş ve anılan kanun kararıyla birebir doğrultuda olacak formda 5352 sayılı İsimli Sicil Kanunu’nun dava konusu süreçler tarihindeki haliyle 6. unsurunda de; “Kamu davasının açılmasının ertelenmesine ve kararın açıklanmasının Geri bırakılmasına ait kararlar, lakin bir soruşturma yahut kovuşturmayla temaslı olarak mahkeme, hakim, askeri hakim, Cumhuriyet Başsavcılığı yahut askeri savcılık tarafından istenmesi halinde verilmek üzere kaydedilir.” kararı yer almıştır.
Dava konusu düzenlemenin tesis edildiği tarihteki ismiyle 3152 sayılı İçişleri Bakanlığı Örgüt ve Misyonları Hakkında Kanun’un 13. unsurunda, Kaçakçılık, İstihbarat, Harekat ve Bilgi Toplama Dairesi Başkanlığının misyonları düzenlenmiş ve anılan unsurun 1. fıkrasının (c) bendinde, “suç işleyip ele geçmeyen şahısların, çalınan yahut kaybedilen motorlu taşıtların, ateşli silahların, kimliği ispata yarayan her türlü dokümanların kayıtlarını tutarak Emniyet kuvvetlerine bildirmek, misyonlu kuruluşlarla ilgili kuvvetleri ortasında uyum sağlamak” bunlar ortasında sayılmış olup; 33. unsurunda, İçişleri Bakanlığının kanunla yerine getirmekle yükümlü olduğu hizmetleri tüzük, yönetmelik, bildirim, genelge ve diğer idari metinlerle düzenlemekle vazifeli ve yetkili olduğu belirtilmiştir.
2559 sayılı Polis Görev ve Salahiyet Kanunu’nun dava konusu sürecin tesis edildiği tarihte yürürlükte olan haliyle ek 7. hususunda; “Polis, Devletin ülkesi ve milletiyle parçalanamaz bütünlüğüne, Anayasa nizamına ve genel güvenliğe dair önleyici ve esirgeyici önlemleri almak, güvenlik ve asayişi sağlamak üzere, ülke düzeyinde istihbarat faaliyetlerinde bulunur, bu maksatla bilgi toplar, kıymetlendirir, yetkili mercilere yahut kullanma alanına ulaştırır. Devletin öteki istihbarat kuruluşlarıyla işbirliği yapar.” kararına yer verilmiştir.
Dava konusu süreçlerin tesis edildiği tarihlerde yürürlükte bulunan 17/12/1983 tarih ve 18254 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Jandarma Teşkilatı misyon ve Yetkileri Yönetmeliği’nin 42. hususunun 1. fıkrasında; “Jandarma; güvenlik ve asayişi sağlamak, halk nizamını korumakla yükümlü olup, bu misyonlarını iki halde yürütür. … e. Eski mahkumların, sabıkalı ya da kuşkulu ve serserilerin, Amel ve alakalarını araştırır. Makul Vakit aralıklarıyla etraflarında gizlice soruşturur ve elde ettiği bilgileri kayıtlara geçirerek; toplumun güvenlik ve asayişi tarafından, Gerekli tedbirleri alır. Bu gibilerin cürüm işlemesini önler. Jandarmanın bu bahse ait misyonları bir yönergede gösterilir. f. Hata faili olarak aranan bireylerin, izlenmesi ve elegeçirilmesi gayesiyle Gerekli teşkilatı kurar, kayıtlarını meblağ, diğer halk Kuruluş ve kuruluşlarıyla işbirliği sağlar. Bu mevzuyla ilgili detaylar, bir yönergeyle düzenlenir…” kararı yer almıştır.
3152 ve 2559 sayılı Kanun’ların ve Jandarma Teşkilatı vazife ve Yetkileri Yönetmeliği’nin üstte metnine yer verilen kararları destek alınarak hazırlanan dava konusu Yönerge’nin 1. hususunda, emelinin, İçişleri Bakanlığı Kaçakçılık İstihbarat Harekat ve Bilgi Toplama Daire Başkanlığı ile vilayet, ilçe ve şube Emniyet kuvvetlerinde kurulan bilgi toplama, ofis(yazıhane) ve kısımlarının vazife, yetki ve sorumluluklarını ve çalışma asıllarını, Devletin ülkesi ve milleti ile parçalanamaz bütünlüğüne, anayasa sistemine ve genel güvenliğe dair önleyici ve esirgeyici önlemleri almak üzere; kabahat işlemesi sebebiyle aranmasına karar verilen, kaybolan, yakalansalar dahi birtakım cürümleri işlemiş olan, halk haklarından yararlanmaları konusunda sınırlama getirilen bireyler ile çalınan, kaybolan, gasp edilen yahut bir olaya karışmaktan Dolayı aranan ve müsaderesine karar verilip de ele geçirilemeyen motorlu taşıtların, ateşli silahların ve kimliği ispata yarayan her türlü evrakların, Emniyet kuvvetleri ile vazifeli kuruluşlar ortasında uyum sağlamak suretiyle kayıtlarının tutulması ve bu kuruluşlar ortasında bağlantının sağlanmasının temel ve tarzlarını düzenlemek olduğu belirtilmiş, 4. unsurunda; “Form açma: Emniyet kuvvetleri tarafından, kabahat işleyen şahısların Yönerge’de belirtilen temel ve tarzlara nazaran kayıt altına alınması sürecidir. Form iptali: Yönerge’nin 9/b hususuna girmeyen kabahatlerden açılan bilgi formlarının şahısların yakalanmaları halinde tasniften çıkarılarak imha edilmesi, 9/b hususuna giren kabahatler için açılan bilgi formlarının ise iptal şartları oluştuğunda tasniften çıkarılarak iptal evrakı ekinde arşive alınması sürecidir. İptaller bilgi toplama üniteleri tarafından re’sen yahut Laf konusu Şahıs ya da vekilinin yazılı müracaatı üzerine Yönerge’de belirlenen yol ve asıllara nazaran yapılır.” kararına yer verilerek 9. unsurunda, sanıkların yakalanması halinde dahi bilgi formu düzenlenecek cürüm çeşitleri ve bunlar hakkında yapılacak süreçler düzenlenmiş, 16. hususunun (b) bendinde, Yönerge’nin 9/b unsuru kapsamına giren hatalara ilişkin bilgi formlarının iptal edilmesine yönelik kurallara yer verilmiştir.
Diğer taraftan, emsal nitelikteki, halk misyonlarında çalıştırılacak işçi hakkında Emniyet soruşturması ve arşiv araştırması yapılmasının desteği olan 4045 sayılı Kanun’un 1. unsurunun ikinci fıkrasının iptali istemiyle açılan davada, Anayasa Mahkemesinin 19/02/2020 tarih ve E:2018/163, K:2020/13 sayılı kararı ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 48. unsurunun (A) bendinin (8) numaralı alt bendinin iptali istemiyle açılan davada, Anayasa Mahkemesinin 24/07/2019 tarih ve E:2018/73; K:2019/65 sayılı kararıyla, Emniyet soruşturması ve arşiv araştırması sonucunda ferdî bilgi niteliğindeki bilgilerin alınmasına, kullanılmasına, işlenmesine yönelik teminatlar ve Temel unsurlar kanunla belirlenmeksizin bunların alınmasına ve kullanılmasına müsaade verilmesinin Anayasa’nın 13. ve 20. unsurlarıyla bağdaşmadığı gerekçesiyle anılan kararların iptallerine karar verilmiş, ardından iptal münasebeti dikkate alınarak birinci sefer yahut tekrar memuriyete veya halk misyonuna atanacaklar hakkında yapılacak Emniyet soruşturması ve arşiv araştırmasına yönelik 7315 sayılı Emniyet Soruşturması ve Arşiv Araştırması Kanunu kabul edilmiş ve bu kanun 17/04/2021 tarih ve 31457 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak, yayımı tarihinde yürürlüğe girmiştir.
Uyuşmazlıkta, üstte metnine yer verilen ve dava konusu Yönerge’nin desteği olan mevzuat kararları incelendiğinde, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 231. hususunda düzenlenen kararın açıklanmasının Geri bırakılmasına husus kararların, önleyici ve kollayıcı önlemleri almak üzere Emniyet kuvvetleri tarafından kayıt altına alınması konusunda rastgele bir düzenlemeye yer verilmediği, münasebetiyle şahsî bilgi niteliğindeki kararın açıklanmasının Geri bırakılması kararlarını kapsayacak biçimde işlenen hatalar hakkında bilgi formu düzenlenerek bu bilgilerin kullanılması ve kararın açıklanmasının Geri bırakılması kararı verilmesi halinde bu formların iptal edilmemesine yönelik dava konusu düzenlemelerin açıkça yasal desteğinin bulunmadığı anlaşılmaktadır.
Bu durumda, yasal desteği bulunmayan dava konusu Yönerge kararlarının ve bu kararlara dayanılarak tesis edilen davacı hakkındaki kaydın silinmesi talebiyle yapılan müracaatın reddine ait ferdî sürecin hukuka muhalif olduğu sonucuna varılmaktadır.
Kaldı ki, dava konusu Yönerge’nin emeli ve düzenleme alanı göz önünde bulundurulduğunda, 3011 sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanacak Olan Yönetmelikler Hakkında Kanun’un 1. unsurunda Anlatım edilen, kamuyu ilgilendiren bir düzenleme niteliğinde olduğu anlaşıldığından, Resmi Gazete’de yayımlanacak yönetmelikle düzenlenmesi gerekirken, bu mevzuda yönerge biçiminde düzenleme yapılmasında da hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna varılmaktadır.
Bu prestijle, davacının temyiz isteminin kısmen kabulü ile temyize mevzu kararın, düzenleyici ve ferdî süreçler istikametinden bozulması gerektiği oyuyla, çoğunluk kararının bu kısmına katılmıyoruz.
Yorum Yok