Muhalefetin kriz algısı yaratma gayretlerine karşın, yeni iktisat modeli ile, global resesyon telaşlarına Karşın kesintisiz büyüme sürecini 8 çeyreğe çıkaran Türkiye, borçluluk oranlarında da dünyanın gerisinde.
Merkez Bankası’nın liralaşma stratejisinde attığı adımlar, hükümetin vatandaşı enflasyona ezdirmeme ismine yaptığı düzenlemeler Mesken halkının borçluluğunu düşürmeye devam ediyor. Mesken halkının borçluluğu 10 çeyrek art arda düşüşünü sürdürdü. Karlılık rekoru kıran gerçek bölümün de finansal varlıkları, borçlarına nazaran kuvvetli artmaya devam etti.
Güçlenen hanehalkı ve gerçek bölüm bilançoları sayesinde, bankalar başta olmak üzere finansal kısmın faal kalitesi güzelleşmeye devam ederek dalın tahsili gecikmiş alacak oranı yüzde 2.2 ile tarihi olarak en düşük düzeyine ulaştı. Liralaşma stratejisi de meyvelerini veriyor.
Merkez Bankası’nın Finansal İstikrar Raporu’na nazaran, Mesken halkının finansal borçlarının ulusal gelire oranı yüzde 13.3’e geriledi. Bu Oran gelişmiş ülkelerde yüzde 75, G20’de yüzde 63, gelişmekte olan ülkelerde ise yüzde 47 düzeyinde bulunuyor. Mesken halkının borçlarının varlıklara oranı yüzde 34’ten 25’e düştü.
Hane halkının Eylül 2021’de 1 trilyon 17 milyar lira, Mart 2022’de 1 trilyon 137 milyar lira olan finansal yükümlülükleri, Eylül 2022’de 1 trilyon 417 milyar lira olarak gerçekleşti. Yekün yükümlülüklerin ulusal gelire oranı yüzde 16.5’dan 12.5’e geriledi.
Varlık kompozisyonunda TL’nin hissesi da arttı. Mesken halkı varlıkları ortasında Türk Lirası’na dönüşümü destekleyen uygulamalarının katkısıyla TL mevduat besbelli artarken, yabancı Nakit mevduat tercihi düştü. Hanehalkının Eylül 2021’de 3 trilyon 33 milyar lira, Mart 2022’de 4 trilyon 297 milyar lira olan finansal varlıkları, Eylül 2022 prestijiyle 5 trilyon 638 milyara çıktı. TL tasarruf mevduatı 1 trilyon 69 milyardan 1 trilyon 894 milyara çıktı.
REEL BÖLÜM DÖVİZ BORCUNU KAPATTI
Firmaların yabancı Nakit borçluluğundaki azalma sürerken, gelir profili güzelleşmeye devam etti. 15 milyon doların altında yabancı kredi borcu bulunan firmaların kredi bakiyesi, 2018 Nisan’daki 42.9 milyar dolar düzeyinden yüzde 46 düşüşle 2022 yılı Eylül ayı prestijiyle 23.1 milyar dolara geriledi.
SİSTEMİN ASLİ ÖGESİ TL OLACAK
Merkez Bankası Lideri Şahap Kavcıoğlu, Finansal İstikrar Raporu’nun önsüzünde yayımlanan yazısında, nihayet periyotta alınan önlemlerin firma ve hanehalkı bilanço istikrarlarını güçlendirdiğini Anlatım etti. Kavcıoğlu, “Sermaye piyasalarına iştirak yaygınlaşırken, finansal sistemde bankacılık dalının yükü hafiflemekte ve finansal derinleşme sayesinde kapital araçlarının tabana yayılması desteklenmektedir.
Güçlenen hanehalkı ve gerçek kesim bilançolarının da dayanağı sayesinde, bankacılık başta olmak üzere finansal kesitin faal kalitesi de tarihi olarak en âlâ düzeyindedir. bütün bu gelişmeler, sistemdeki Temel risk ögelerinden olan ve kalıcı fiyat istikrarını yakalamamızın önündeki mahzurların başında gelen Nakit ikamesini azaltarak Türk lirasını sistemin asli ögesi yapmayı amaçlayan liralaşma adımlarımız neticesindedir” dedi.
KOBİ’LERİN KREDİ KULLANIMI 10 KAT ARTTI
Öte yandan nihayet periyotta kimi kısımlardan yükselen “krediye irişim yok” söylemi de Finansal İstikrar Raporu’nda sayılarla çürütüldü. KOBİ, İhracat ve yatırım kredilerinin Ocak-Eylül periyodundaki net kullandırımı, 65 milyar liradan 878 milyara gelerek 12 kat artış gösterdi. 2021 Yıl sonundan 28 Ekim haftasına kadar geçen devirde Yekün kredi stokunda görülen 2.1 trilyon TL artışın 1.7 trilyon TL’si TL kredilerden kaynaklandı.
TL kredi stokunda görülen bu artışa ise TL firma kredileri 1.3 trilyon TL katkı ile öncülük etti. 2022’nin birinci 10 ayında TL firma kredilerinde aylık ortalama net kullandırım 136.2 milyar TL olarak gerçekleşirken, bu meblağ 2021’in birebir Devre ortalamasının 8.5 katına ulaştı. Bu fiyat KOBİ kredilerinde 10 sert aştı. Tıpkı periyotta parite tesirinden arındırılmış YP firma kredilerinde ise aylık ortalama 1.4 milyar dolar azalma gözlendi.
KREDİLER ÜRETİME DÖNDÜ
Makro ihtiyati düzenlemelerin katkısıyla İhracat ve yatırım oranı yüksek olan imalat kesimi firmalarının kredilerden aldığı Pay arttı. İmalat kesiminin kredilerdeki hissesi 2019 sonundan 2022 Eylül ayına kadarki devirde 3.3 puan artarak yüzde 29’a, ulaştırma bölümünün hissesi 1.6 puan artışla yüzde 9.8’e yükselirken, inşaat bölümü hissesi yüzde 2.6 azalarak yüzde 10.4’e, konaklama-yiyecek kesimi 0.6 puan azalarak yüzde 3.4’e düştü.
İmalat bölümü hissesindeki artışta ihracatı destekleyen amaçlı kredi siyasetlerinin katkısı öne çıktı. Pandemi öncesi periyotta Yekün kullandırılan krediler içerisindeki hissesi yüzde 33.1 olan imalat dalının hissesi 2022 Eylül ayı prestijiyle 7 puan artışla yüzde 40.1’e yükseldi.
OKTAY ÖZDABAKOĞLU
Yorum Yok