Danıştay İdari Dava Daireleri Heyeti, desteği özel Harekat Ünitelerinde İstihdam Edilmek Üzere Polis Eğitim Merkezlerine Alınacak Öğrencilerin Giriş Kuralları ve Eğitim ve Öğretimlerine Ait Metot ve Temeller’in 7. hususunun birinci fıkrasının (e) bendinin (1) ve (2) numaralı alt bentlerinde yer Meydan “hükmün açıklanmasının Geri bırakılmasına karar verilmiş olsa dahi” ve “hükmün açıklanmasının Geri bırakılmasına karar verilmiş olsa bile” ibarelerinin iptaline karar verilmesine ait davada kararını verdi.
İstemi reddeden lakin kişisel sürecin iptaline karar veren Daire kararı onandı.
Dava
Erzincan Polis Uğraş Eğitim Merkezi Müdürlüğüne süreksiz kaydı yapılan davacının, Emniyet soruşturması ve arşiv araştırması sonucunda ilişiğinin kesilmesine ait 03/10/2017 tarihli süreç ile bu sürecin desteği özel Harekat Ünitelerinde İstihdam Edilmek Üzere Polis Eğitim Merkezlerine Alınacak Öğrencilerin Giriş Kuralları ve Eğitim ve Öğretimlerine Ait Tarz ve Temeller’in 7. unsurunun birinci fıkrasının (e) bendinin (1) ve (2) numaralı alt bentlerinde yer Meydan “hükmün açıklanmasının Geri bırakılmasına karar verilmiş olsa dahi” ve “hükmün açıklanmasının Geri bırakılmasına karar verilmiş olsa bile” ibarelerinin iptaline karar verilmesi ve güvenlik Örgüt Kanunu’nun ek 24. hususunun 7. fıkrasında yer Meydan “bu merkezlerde eğitime alınacak öğrencilerde aranacak şartlar” ve “öğrenciliğin sona ermesi” ibarelerinin iptali için Anayasa Mahkemesine başvurulması istenilmiştir.
Polis mesleğinin pozisyonu gereği HAGB Kararı alanların seçilmemesi hukuka uygundur
Daire kararında bu konu şu biçimde açıklanmıştır:
Polisin; toplumun asayişini, bireylerin, tasarruf emniyetini ve Hane dokunulmazlığını korumak, halkın ırz, can ve malını koruma ve halkın istirahatini sağlamakla misyonlu ve genel bir güvenlik vazifelisi olması nedeniyle bu mesleğe girecek ve sürdürecek olanların da hiçbir kuşkuya yer vermeyecek biçimde muteber, onurlu, yeterli ahlaklı ve disiplinli bireyler ortasından seçilmeleri gerektiği,
Bu durumda, polislik mesleğinin üstte aktarılan özelliği gereği, bu mesleğe alınacaklarda öteki memurlardan farklı olarak birtakım Özel niteliklerin aranabileceği,
Her ne kadar kararın açıklanmasının Geri bırakılması kararı katılaşmış bir karar Anlatım etmese de polislik mesleğinin özellikleri dikkate alındığında dava konusu Esaslar’da yer Meydan “hükmün açıklanmasının Geri bırakılmasına karar verilmiş olsa dahi” ve “hükmün açıklanmasının Geri bırakılmasına karar verilmiş olsa bile” ibarelerinin yer alması üst hukuk normlarına Müsait olup, Laf konusu ibarede halk faydası ve hizmet gerekleri tarafından hukuka karşıtlık bulunmamaktadır.
T.C.
DANIŞTAY
İDARİ DAVA DAİRELERİ KURULU
temel No: 2022/1485
Karar No: 2022/2783
TEMYİZ EDENLER: I- (DAVACI) : .
VEKİLİ: Av. .
II-(DAVALILAR) : 1- . Bakanlığı
VEKİLİ : . 2- . Müdürlüğü
VEKİLİ: Av. .
İSTEMİN KONUSU:
Danıştay Sekizinci Dairesinin 17/11/2021 tarih ve E:2018/2239, K:2021/5424 sayılı kararının aleyhlerine olan kısımlarının temyizen incelenerek bozulması taraflarca karşılıklı olarak istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istem:
Erzincan Polis Uğraş Eğitim Merkezi Müdürlüğüne süreksiz kaydı yapılan davacının, Emniyet soruşturması ve arşiv araştırması sonucunda ilişiğinin kesilmesine ait 03/10/2017 tarihli süreç ile bu sürecin desteği özel Harekat Ünitelerinde İstihdam Edilmek Üzere Polis Eğitim Merkezlerine Alınacak Öğrencilerin Giriş Koşulları ve Eğitim ve Öğretimlerine Ait Metot ve Temeller’in 7. unsurunun birinci fıkrasının (e) bendinin (1) ve (2) numaralı alt bentlerinde yer Meydan “hükmün açıklanmasının Geri bırakılmasına karar verilmiş olsa dahi” ve “hükmün açıklanmasının Geri bırakılmasına karar verilmiş olsa bile” ibarelerinin iptaline karar verilmesi ve güvenlik Örgüt Kanunu’nun ek 24. hususunun 7. fıkrasında yer Meydan “bu merkezlerde eğitime alınacak öğrencilerde aranacak şartlar” ve “öğrenciliğin sona ermesi” ibarelerinin iptali için Anayasa Mahkemesine başvurulması istenilmiştir.
Daire kararının özeti:
Danıştay Sekizinci Dairesinin 17/11/2021 tarih ve E:2018/2239, K:2021/5424 sayılı kararıyla;
Davacının Anayasa’ya karşıtlık tezi Önemli görülmemiş,
Dava konusu özel Harekat Ünitelerinde İstihdam Edilmek Üzere Polis Eğitim Merkezlerine Alınacak Öğrencilerin Giriş Koşulları ve Eğitim ve Öğretimlerine Ait Metot ve Temeller’in 7. hususunun birinci fıkrasının (e) bendinin (1) ve (2) numaralı alt bentlerinde yer Meydan “hükmün açıklanmasının Geri bırakılmasına karar verilmiş olsa dahi” ve “hükmün açıklanmasının Geri bırakılmasına karar verilmiş olsa bile” ibareleri istikametinden;
Hükmün açıklanmasının Geri bırakılması kararıyla halk davası sonuçlanmadığından, hala sanık sıfatı taşıyan şahıs hakkındaki yargılamanın da sonlandığının kabulüne İmkan bulunmadığı,
Bir Öbür anlatımla; Laf konusu karar hukuken varlık kazanamadığından karar Anlatım etmese de bu kararın beraat manasına gelmediği, belirtilen mühlet içerisinde sanığın denendiği, kontrol mühleti sonunda beklenilen üzere davranması halinde, beraat kararının hüküm ve sonuçlarının doğacağı,
Polisin; toplumun asayişini, şahısların, tasarruf emniyetini ve Hane dokunulmazlığını korumak, halkın ırz, can ve malını koruma ve halkın istirahatini sağlamakla misyonlu ve genel bir güvenlik vazifelisi olması nedeniyle bu mesleğe girecek ve sürdürecek olanların da hiçbir kuşkuya yer vermeyecek biçimde sağlam, onurlu, güzel ahlaklı ve disiplinli şahıslar ortasından seçilmeleri gerektiği,
Bu durumda, polislik mesleğinin üstte aktarılan özelliği gereği, bu mesleğe alınacaklarda öbür memurlardan farklı olarak birtakım Özel niteliklerin aranabileceği,
Her ne kadar kararın açıklanmasının Geri bırakılması kararı katılaşmış bir karar Anlatım etmese de polislik mesleğinin özellikleri dikkate alındığında dava konusu Esaslar’da yer Meydan “hükmün açıklanmasının Geri bırakılmasına karar verilmiş olsa dahi” ve “hükmün açıklanmasının Geri bırakılmasına karar verilmiş olsa bile” ibarelerinin yer alması üst hukuk normlarına Müsait olup, Laf konusu ibarede halk faydası ve hizmet gerekleri istikametinden hukuka karşıtlık bulunmadığı,
Dava konusu ferdi süreç tarafından;
Davacı hakkında tesis edilen sürecin, İsimli Sicil Kanunu’nun 10. hususunun üçüncü fıkrası yeterince davalı yönetime verilmemesi ve idarece kullanılmaması gereken bir bilgiye, yani 18 yaşından küçükken işlediği hata nedeniyle hakkında verilen karara dayandığı ve 18 yaşından küçükken işlenen bir kabahatten Dolayı Daimi bir halk misyonunu üstlenmekten mahrum bırakılamayacağı hususu dikkate alındığında, davalı idarece anılan kanun kararına alışılmamış olarak ve Anayasa’nın 20. hususunda yer Meydan Özel hayata hürmet hakkı ihlal edilmek suretiyle elde edilen arşiv kaydına dayanılarak tesis edilen süreçte hukuka uygunluk bulunmadığı gerekçesiyle,
Düzenleyici sürecin dava konusu ibareleri istikametinden davanın reddine, ferdi sürecin iptaline karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENLERİN SAVLARI:
Davacı tarafından, dava konusu özel Harekat Ünitelerinde İstihdam Edilmek Üzere Polis Eğitim Merkezlerine Alınacak Öğrencilerin Giriş Koşulları ve Eğitim ve Öğretimlerine Ait Yöntem ve Temeller’in 7. hususunun birinci fıkrasının (e) bendinin (1) ve(2) numaralı alt bentlerinde yer Meydan ibarelerin Anayasa’nın 38. hususunda tabirini bulan masumiyet karinesine ve 5271 sayılı Ceza Muhakemeleri Kanunu’nun 231. hususuna karşıt Nitelik taşıdığı, kararın açıklanmasının Geri bırakılması kararının kontrol müddeti sonunda sanığın rastgele bir kabahat işlememesi yani beklenildiği üzere davranması halinde beraat kararı ile birebir türel sonuçların doğuracağı açıkça kabul edilmesine karşın, Adalet prensibine karşıt olacak bir kıymetlendirme ile destek ibarelerde hukuka terslik bulunmadığı kanaatine varıldığı, 3201 sayılı Kanun’da meslekten çıkarma cezası için mahkumiyet kararının arandığı belirtilerek Daire kararının aleyhe olan kısımlarının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.
Davalı yönetimler tarafından, davacı hakkında yaptırılan Emniyet soruşturması ve arşiv araştırması sonucunda hakkında . Asliye Ceza Mahkemesinin . tarih ve E:. , K:. sayılı kararı ile “kilitlenmek suretiyle koruma altına alınan eşya hakkında hırsızlık” cürmünden Dolayı açılan davada 6 ay 20 gün mahpus cezasıyla cezalandırıldığı ve kararın açıklanmasının Geri bırakılmasına karar verildiğinin anlaşılması üzerine özel Harekat Ünitelerinde İstihdam Edilmek Üzere Polis Uğraş Eğitim Merkezlerine Alınacak Öğrencilerin Giriş Kaideleri ve Eğitim Öğretimine ait Tarz ve Esaslar’a istinaden Özel kaideleri taşımayan davacının Polis Uğraş Eğitim Merkezinden ilişiğinin kesilmesinde hukuka karşıtlık bulunmadığı ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMALARI:
Davalı yönetimler tarafından, davacının temyiz talebinde ileri sürdüğü konuların haksız ve destekten mahrum olduğu, davacı hakkında tesis edilen süreçte mevzuata karşıt bir konu bulunmadığı belirtilerek temyiz talebinin reddedilmesi gerektiği savunulmaktadır.
Davacı tarafından, savunma verilmemiştir.
DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ FİKRİ: 28/04/2020 tarih ve 31112 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Anayasa Mahkemesinin 19/02/2020 tarih ve E:2018/163, K:2020/13 sayılı kararıyla, 4045 sayılı Kanun’un 1. hususunun ikinci fıkrasının iptaline karar verildiği hususu dikkate alındığında, sürecin desteği olan Yasa kuralının Anayasa Mahkemesince iptal edilmesi nedeniyle, anılan sürecin yasal destekten mahrum kaldığı ve süreçte hukuka uygunluk bulunmadığı gerekçesiyle davalı yönetimlerin temyiz istemlerinin reddi ile dava konusu ferdî sürecin iptaline ait Daire kararının anılan münasebet ile onanması; davacının temyiz isteminin reddi ile dava konusu Esaslar’daki ibareler istikametinden davanın reddine ait Daire kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunca, Tetkik Yargıcının açıklamaları dinlendikten ve evraktaki dokümanlar incelendikten sonra, evrak tekemmül ettiğinden davalı yönetimlerin yürütmenin durdurulması istemi hakkında ayrıyeten bir karar verilmeksizin gereği görüşüldü:
İNCELEME VE MÜNASEBET:
MADDİ OLAY:
09/03/2014 tarihinde “kilitlenmek suretiyle koruma altına alınan eşya hakkında hırsızlık, mala ziyan vermek suçu”nu işlediği isnadına bağlı olarak 15/12/1997 doğumlu davacı hakkında, … Asliye Ceza Mahkemesinde halk davası açılmıştır. Yargılama sonucunda; . Asliye Ceza Mahkemesinin (Çocuk Mahkemesi sıfatıyla) . tarih ve E:. , K:. sayılı kararı ile “kilitlenmek suretiyle koruma altına alınan eşya hakkında hırsızlık” hatasından Dolayı davacının neticeten 6 ay 20 gün mahpus cezası ile cezalandırılmasına ve kararın açıklanmasının Geri bırakılmasına karar verilmiştir.
Daha sonra, 19. Devre Polis Uğraş Eğitim Merkezi imtihanını kazanan ve 01/06/2017 tarihinde Erzincan Polis Uğraş Eğitim Merkezi Müdürlüğüne süreksiz olarak kaydı yapılan davacı hakkında yaptırılan arşiv araştırması ve Emniyet soruşturması sonucunda; hakkında üstte belirtilen hata nedeniyle 6 ay 20 gün mahpus cezası ile cezalandırılması ve kararın açıklanmasının Geri bırakılması kararının bulunduğu tespit edilmiştir.
Özel Harekat Ünitelerinde İstihdam Edilmek Üzere Polis Uğraş Eğitim Merkezlerine Alınacak Öğrencilerin Giriş Kuralları ve Eğitim Öğretimine ait Yordam ve Temeller’in 7. hususunun birinci fıkrasının (e) bendinin (1) ve (2) numaralı alt bentleri ile 21. ve 30. hususları uyarınca; davacının durumu görüşülerek, anılan Polis Uğraş Eğitim Merkezi Müdürlüğü Yönetim kurulunca karar alınmış ve Polis Akademisi Başkanlığının 03/10/2017 tarihli oluru ile davacının Okul ile ilişiği kesilmiştir.
Bunun üzerine temyizen incelenen dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
.
HUKUKİ KIYMETLENDİRME:
Belirli halk vazifelerinde çalıştırılacak işçi hakkında uygulanan Emniyet soruşturması ve arşiv araştırmasının yasal desteğini dava konusu süreçlerin tesis edildiği tarih prestijiyle 4045 sayılı kanun oluşturmaktadır. 4045 sayılı Kanun’da, Emniyet soruşturması ve arşiv araştırmasının; halk Kurum ve kuruluşlarında yetkili olmayan bireylerin bilgi sahibi olmaları halinde devlet güvenliğinin, Ulusal varlığın ve bütünlüğün, İç ve Hariç menfaatlerin ziyan görebileceği yahut tehlikeye düşebileceği bilgi ve dokümanların bulunduğu zımnilik dereceli üniteler ile kimi halk Kurum ve kuruluşlarında çalıştırılacak halk işçisi hakkında yapılacağı düzenlenmiştir.
4045 sayılı Emniyet Soruşturması, Birtakım Nedenlerle Misyonlarına nihayet Verilen halk İşçisi ile halk Vazifesine Alınmayanların Haklarının Geri Verilmesine ve 1402 Numaralı Sıkıyönetim Kanununda Değişiklik Yapılmasına Ait Kanun’un 1. unsurunun ikinci fıkrasının iptali istemiyle açılan davada, Anayasa Mahkemesinin 28/04/2020 tarih ve 31112 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 19/02/2020 tarih ve E:2018/163, K:2020/13 sayılı kararı ile; “Anayasa’nın 13. unsurunda, “Temel hak ve hürriyetler, özlerine dokunulmaksızın sırf Anayasanın ilgili hususlarında belirtilen sebeplere bağlı olarak ve lakin kanunla sınırlanabilir. Bu sınırlamalar, Anayasanın kelamına ve ruhuna, demokratik cemiyet nizamının ve laik Cumhuriyetin gereklerine ve ölçülülük prensibine karşıt olamaz.” kararına yer verilerek Temel hak ve özgürlüklerin lakin kanunla sınırlanabileceğinin Anlatım edildiği; 20. unsurunun birinci fıkrasında, herkesin Özel hayatına ve aile hayatına hürmet gösterilmesini isteme hakkına sahip olduğu, Özel hayatın ve aile hayatının saklılığına dokunulamayacağının belirtildiği ve nihayet fıkrasında da herkesin, kendisiyle ilgili ferdî bilgilerin korunmasını isteme hakkına sahip olduğu kuralının yer aldığı; 129. unsurunun birinci fıkrasında, memurlar ve halk vazifelilerinin Anayasa ve kanunlara sadık kalarak faaliyette bulunma yükümlülüklerinin düzenlendiği; Anayasa Mahkemesinin yerleşik kararlarında belirtildiği üzere “…adı, soyadı, doğum tarihi ve doğum yeri üzere bireyin yalnızca kimliğini ortaya koyan bilgiler değil; telefon numarası, motorlu taşıt plakası, toplumsal Emniyet numarası, pasaport numarası, özgeçmiş, fotoğraf, manzara ve ses kayıtları, parmak izleri, IP adresi, e-posta adresi, hobiler, tercihler, etkileşimde bulunulan bireyler, Küme üyelikleri, aile bilgileri, sıhhat bilgileri üzere kişiyi direkt yahut dolaylı olarak belirlenebilir kılan bütün dataların.” şahsî bilgi olarak kabul edildiği; halk misyonunda çalıştırılacak şahıslar bakımından Emniyet soruşturması ve arşiv araştırması yapılması istikametinde düzenlemeler getirilmesinin kanun koyucunun takdir yetkisinde olduğu, fakat bu alanda düzenleme öngören kuralların halk makamlarına hangi şartlarda ve hangi hudutlar içinde önlemler uygulama ve Özel hayata hürmet gösterilmesini isteme hakkına yönelik müdahalelerde bulunma yetkisi verildiğini gereğince Aleni olarak göstermesi ve olası berbata kullanmalara karşı kâfi teminatları sağlaması gerektiği, kuralda Emniyet soruşturması ve arşiv araştırması yapmakla misyonlu olanların bu kapsamda ferdî data niteliğindeki bilgilere ulaşması öngörülmüşken, Kanun’da bu bilgilerin ne halde kullanılacağına, hangi mercilerin soruşturma ve araştırmayı yapacağına, bu bilgilerin ne suretle ve ne kadar mühlet ile saklanacağına, ilgililerin Laf konusu bilgilere itiraz etme imkanının olup olmadığına, bilgilerin bir süre sonra silinip silinmeyeceğine, silinecekse bu sırada izlenecek metodun ne olduğuna, yetkinin berbata kullanımını önlemeye yönelik nasıl bir kontrol yapılacağına ait rastgele bir düzenlemenin yapılmadığı, bir Öbür tabirle Emniyet soruşturması ve arşiv araştırmasının yapılmasına ve elde edilecek dataların kullanılmasına ait keyfiliğe müsaade vermeyecek halde belli ve öngörülebilir yasal teminatlar belirlenmeksizin, kuralla Emniyet soruşturması ve arşiv araştırması yapmakla misyonlu olanların bu soruşturma ve araştırma kapsamında ferdî bilgi niteliğindeki bilgileri almakla yetkili olduklarının belirtildiği, Emniyet soruşturması ve arşiv araştırması sonucunda şahsî data niteliğindeki bilgilerin alınmasına, kullanılmasına, işlenmesine yönelik garantiler ve Temel prensipler kanunla belirlenmeksizin bunların alınmasına ve kullanılmasına müsaade verilmesi Anayasa’nın 13. ve 20. hususlarıyla bağdaşmadığından, kuralın Anayasa’nın 13. ve 20. hususlarına alışılmamış olduğu” gerekçesiyle iptaline karar verilmiştir.
Benzer nitelikte bulunan ve 657 sayılı Kanun’un 48. hususunun (A) bendinin (8) numaralı alt bendinin iptali istemiyle açılan davada da Tekrar Anayasa Mahkemesinin 24/07/2019 tarih ve E:2018/73; K:2019/65 sayılı kararıyla; “(…) Bu bağlamda Emniyet soruşturması ve arşiv araştırmasıyla elde edilen datalar ferdî data niteliğindedir. Kuralla Emniyet soruşturması ve arşiv araştırması kapsamında halk mercileri tarafından Özel hayatı ile ilgili sorular sorulması da iç olmak üzere bir bireyin Özel hayatı, Amel ve toplumsal hayatıyla ilgili bilgilerinin alınması, kaydedilmesi ve kullanılması Özel hayata hürmet hakkına sınırlama niteliğindedir. Anayasa’nın 129. unsurunun birinci fıkrasında memurlar ve halk vazifelilerinin Anayasa ve kanunlara sadık kalarak faaliyette bulunma yükümlülükleri düzenlenmiştir. Belirtilen konular gözetilerek halk vazifelerine atanacak bireyler bakımından birtakım koşullar getirilmesi doğaldır. Bu halde aranan nitelikler halk hizmetinin faal ve sağlıklı bir biçimde yürütülmesi gayesine yöneliktir. Hasebiyle halk misyonuna atanmadan Evvel şahısların Emniyet soruşturması ve arşiv araştırmasının yapılmasını öngören kural kanun koyucunun takdir yetkisindedir. Fakat bu alanda düzenleme getiren kuralların halk makamlarına hangi şartlarda ve hangi sonlar içinde önlemler uygulama ve Özel hayatın saklılığına yönelik müdahalelerde bulunma yetkisi verildiğini gereğince Aleni olarak göstermesi ve mümkün berbata kullanmalara karşı kâfi garantileri sağlaması gerekir. Kuralda Emniyet soruşturması ve/veya arşiv araştırması yapılması memurluğa alımlarda genel kurallar ortasında sayılmasına rağmen Emniyet soruşturmasına ve arşiv araştırmasına husus edilecek bilgi ve dokümanların neler olduğuna, bu bilgilerin ne biçimde kullanılacağına, hangi mercilerin soruşturma ve araştırmayı yapacağına ait rastgele bir düzenleme yapılmamıştır. diğer bir sözle Emniyet soruşturması ve arşiv araştırmasının yapılmasına ve elde edilecek dataların kullanılmasına ait Temel prensipler belirlenmeksizin kuralla yalnızca Emniyet soruşturması ve arşiv araştırması yapılması Devlet memurluğuna alımlarda aranacak kaideler ortasında sayılmıştır. Emniyet soruşturması ve arşiv araştırması sonucunda Devlet memurluğuna atanmada temel alınacak ferdî bilgi niteliğindeki bilgilerin alınmasına, kullanılmasına ve işlenmesine yönelik teminatlar ve Temel prensipler kanunla belirlenmeksizin bunların alınmasına ve kullanılmasına müsaade verilmesi Anayasa’nın 13., 20. ve 128. hususlarıyla bağdaşmadığından, kuralın Anayasa’nın 13., 20. ve 128. unsurlarına karşıt olduğu” gerekçesiyle iptaline karar verilmiştir.
Bu haliyle, dava konusu sürecin tesis edildiği tarih prestijiyle davacı hakkında Emniyet soruşturması ve arşiv araştırması yapılmasının desteğini 4045 sayılı kanun oluşturmaktayken, 4045 sayılı Kanun’un 1. hususunun ikinci fıkrasının iptali istemiyle açılan davada, Anayasa Mahkemesinin 28/04/2020 tarih ve 31112 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 19/02/2020 tarih ve E:2018/163, K:2020/13 sayılı kararı ile iptal kararı verilmesi üzerine Laf konusu iptal kararının münasebetleri de dikkate alınarak 7315 sayılı Emniyet Soruşturması ve Arşiv Araştırması Kanunu kabul edilmiş ve bu kanun 17/04/2021 tarih ve 31457 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak, yayımı tarihinde yürürlüğe girmiştir.
Aktarılan bu süreç prestijiyle Anayasa Mahkemesi kararlarının muhteviyatı, Sonuç ve tesirleri, geriye yürümesi ve Laf konusu kararlardan Evvel yürürlükte olan Anayasa’ya alışılmamış düstur devrinde tesis edilen süreçlere karşı açılan ve hala görülmekte olan davaların Anayasa Mahkemesi kararlarından ve bu kararlar uyarınca yapılan yeni yasal düzenlemelerden ne biçimde etkileneceği konusunun açıklığa kavuşturulması gerekmektedir.
Anayasa’nın 153. unsurunun 3. fıkrasında, “Kanun, Cumhurbaşkanlığı kararnamesi yahut Türkiye Aka millet Meclisi İçtüzüğü ya da bunların kararları, iptal kararlarının Resmi Gazete’de yayımlandığı tarihte yürürlükten kalkar. Gereken hallerde Anayasa Mahkemesi iptal kararının yürürlüğe gireceği tarihi ayrıyeten kararlaştırabilir. Bu tarih, Resmi Gazete’de yayımlandığı günden başlayarak bir yılı geçemez”; 5. fıkrasında da, “İptal kararları geriye yürümez.”; 6.fıkrasında ise, “Anayasa Mahkemesi Kararları Resmi Gazete’de Çabucak yayımlanır ve yasama, yürütme ve yargı organlarını, yönetim makamlarını, gerçek ve hukukî şahısları bağlar.” kuralları yer almaktadır.
Anayasa Mahkemesince bir kanunun yahut kanun kararında kararnamenin tümünün ya da muhakkak kararlarının Anayasa’ya alışılmamış bulunarak iptal edilmiş olduğu bilindiği halde eldeki davaların Anayasa’ya tersliği saptanmış olan kurallara nazaran görüşülüp çözümlenmesi, Anayasa’nın üstünlüğü prensibine ve hukuk devleti unsuruna alışılmamış düşeceği için Müsait görülemez. Bilakis durum ise, Anayasa’nın 153. hususunda yer Meydan Anayasa Mahkemesi kararlarının bağlayıcı olduğu tarafındaki karara karşıtlık oluşturur.
Ayrıca, Anayasa’nın 152.maddesinin 3. fıkrasında “…Anayasa Mahkemesinin kararı, temel hakkındaki karar katılaşıncaya kadar gelirse, mahkeme buna uymak zorundadır.” kuralına yer verilmiştir. Bu kararın getiriliş emeli ve ruhu Anayasa Mahkemesinin verdiği iptal kararlarının, itiraz yoluna başvurulmasını isteyen şahıs ya da bireyler tarafından açılan davaların yanı sıra, iptal edilen karar ya da kararlar temel alınarak hakkında uygulama yapılmış olan bireyler tarafından açılan ve görülmekte olan davalarda da dikkate alınmasını gerektirmektedir.
Bu hukukî durumun doğal sonucu olarak, bir kanun ya da kanun kararında kararnamenin uygulanması nedeniyle dava açmak durumunda kalan ve Anayasa’nın 153. hususu uyarınca itiraz yoluyla Anayasa Mahkemesine başvurulmasını isteme hakkına sahip olan şahısların açmış olduğu davalarda da; hak yahut çıkar ihlaline neden olan kuralın iptal davası yahut itiraz yoluyla daha Evvel yapılan müracaat sonucunda Anayasa Mahkemesince iptal edilmiş olması halinde, iptal kararının uyuşmazlık istikametinden kıymetlendirilmesi gerekeceği Aleni olup; bu durum Anayasanın 152. hususunun 3. fıkrası kararı ile Anayasanın üstünlüğü ve hukuk devleti unsurlarının bir gereği olduğundan, Anayasanın 153. hususunun 5. fıkrasında yer Meydan iptal kararlarının geriye yürümezliği unsuruna terslik teşkil etmez.
Öte yandan, yargı kararları sırf karar fıkrası ile mana Anlatım etmemekte olup, münasebetleriyle bir Tüm oluşturmaktadır. Münasebetin bir nevi, mahkemece tespit edilen maddi olgular ile karar fıkrası ortasında bir köprü olduğu söylenebilir. Bu manada iptal ya da yürütmenin durdurulması yolunda verilen kararların, münasebeti ile Birlikte dikkate alınarak kıymetlendirilmesi gerekir. Çünkü, Anayasa’nın 141. hususunun 3. fıkrasında da; “Bütün mahkemelerin her türlü kararları gerekçeli olarak yazılır.” denilmek suretiyle bu hususa verilen değere dikkat çekilmiştir. Bu konu, Anayasa Mahkemesince hukuka tersliği saptanan yasal düzenlemeye dayanılarak tesis edilen idari süreçlerin hukuka uygunluk kontrolü açısından da Ehemmiyet arz etmektedir.
Anayasa’nın 153. hususunun nihayet fıkrasında, Anayasa Mahkemesi kararlarının yasama, yürütme ve yargı organlarını, yönetim makamlarını, gerçek ve tüzelkişileri bağlayacağı açıkça karara bağlanmıştır. bütün bu açıklamalar doğrultusunda, Anayasa Mahkemesinin karar münasebetlerinin de, karar fıkrasıyla bir Tüm oluşturmasından Dolayı bağlayıcı olduğunun kabulü gerekir. Hakikaten, Anayasa Mahkemesi de yerleşik içtihat haline gelen birçok kararında münasebetlerinin bağlayıcı olduğunu belirtmiştir (AYM 24/05/1988 tarih ve E:1988/11, K:1988/11 sayılı ve 27/10/2011 tarih ve E:2011/60, K:2011/147 sayılı vb. kararları).
Dava konusu uyuşmazlık özelinde; Anayasa Mahkemesinin “arşiv araştırması/güvenlik soruşturması”na ait üstte kelamı edilen iptal kararlarında, gerek 657 sayılı kanun gerekse 4045 sayılı Kanun’daki halk vazifesine alınmada öngörülen Emniyet soruşturması ve arşiv araştırması yapılması istikametindeki iradenin hukuka muhalif olduğuna ait bir münasebet yer almamakta olup, halk Kuruluş ve kuruluşlarında istihdam edilecek işçi hakkında Emniyet soruşturması ve arşiv araştırmasının hiçbir formda yapılamayacağı değil; bilakis, Emniyet soruşturması yahut arşiv araştırmasına dair Temel unsurların kanunda gösterilmesi, ferdî dataların güvenliğine ve Özel hayatın kapalılığına ait teminatları sağlayan kuralların kanunda yer alması şartıyla Emniyet soruşturmasının yahut arşiv araştırmasının yapılabileceği ve elde edilen bilgilerin halk misyonuna girmede dikkate alınabileceği sonucuna varılmıştır. Bu haliyle Anayasa Mahkemesi kararlarındaki münasebet temele yönelik değil hale yönelik olup, kanun koyucu tarafından, hale ait bu münasebetler dikkate alınmak suretiyle ve yasal düzenlemelerdeki eksiklikler giderilerek 7315 sayılı kanun yürürlüğe konulmuştur.
4045 sayılı Kanun’da, Emniyet soruşturması ve arşiv araştırmasının; halk Kuruluş ve kuruluşlarında yetkili olmayan bireylerin bilgi sahibi olmaları halinde devlet güvenliğinin, Ulusal varlığın ve bütünlüğün, İç ve Hariç menfaatlerin ziyan görebileceği yahut tehlikeye düşebileceği bilgi ve dokümanların bulunduğu zımnilik dereceli üniteler ile kimi halk Kuruluş ve kuruluşlarında çalıştırılacak halk işçisi hakkında yapılacağı düzenlenmiş; 7315 sayılı Kanun’un 5. hususunda de; statüsü yahut çalıştırma formuna bağlı olmaksızın, birinci defa yahut tekrar memuriyete veyahut halk misyonuna atanacaklar hakkında arşiv araştırması yapılabileceği; Kuruluş ve kuruluşlarda, yetkili olmayan bireylerin bilgi sahibi olmaları halinde devlet güvenliğinin, Ulusal varlığın ve bütünlüğün, İç ve Hariç menfaatlerin ziyan görebileceği yahut tehlikeye düşebileceği bilgi ve dokümanların bulunduğu saklılık dereceli üniteler ile ulusal Savunma Bakanlığı, Genelkurmay Başkanlığı, jandarma, emniyet, Kıyı Emniyet ve istihbarat teşkilatlarında çalıştırılacak halk çalışanı ile, ceza infaz kurumları ve tutukevlerinde çalışacak işçi, halk Kurum ve kuruluşlarında çalışacak öğretmenler, üst kademe halk yöneticileri, Özel kanunları uyarınca Emniyet soruşturması ve arşiv araştırmasına tabi tutulan şahıslar ile ulusal Emniyet açısından stratejik kıymeti haiz ünite, proje, tesis, hizmetlerde statüsü yahut çalıştırma biçimine bağlı olmaksızın istihdam edilenler hakkında, Emniyet soruşturması ve arşiv araştırmasının Birlikte yapılacağı belirtilmiştir.
Ayrıca 7315 sayılı Kanunla, Anayasa Mahkemesi kararları doğrultusunda, Emniyet soruşturması ve arşiv araştırmasının yapılmasına ve elde edilecek dataların kullanılmasına ait Temel prensipler belirlenmiş; kimler hakkında yapılacağı, araştırma konusu edilecek bilgi ve dokümanların neler olduğu, bu bilgilerin ne halde kullanılacağı, hangi mercilerce soruşturma ve araştırma yapılacağı, bu kapsamda Kıymetlendirme Kurulunun oluşumu ve çalışma yordam, asılları, şahsî bilgi güvenliği ile ferdî bilgilerin saklanma ve silinme mühletleri düzenlenmiştir.
Bu prestijle, Anayasa Mahkemesince verilen iptal kararlarındaki münasebet, hale ait olduğundan ve bu kararlardaki, yasal seviyede Noksan düzenleme bulunduğu yolundaki münasebetler dikkate alınmak suretiyle, kanun koyucu tarafından 7315 sayılı Kanunla yeni yasal düzenleme yapılarak bu husustaki eksiklikler giderildiğinden; ferdî bilgilerin güvenliğinin sağlanması ve Özel hayatın kapalılığının korunması emeline yönelik anılan kanun ile getirilen çerçeve de dikkate alınarak, uyuşmazlığın aslının incelenmesi gerekmektedir.
Kural olarak kanunların, zıt belirtilmedikçe yürürlüğe girdikleri tarihten itibaren uygulanmaya başlanacağı ve bu tarihten sonra meydana gelen olaylara tatbik edileceği, ayrıyeten, hukuka uygunluk karinesinden yararlanan ve iptal edilmediği ya da yürürlükten kaldırılmadığı sürece, hukuk aleminde varlığını ve tesirlerini devam ettiren idari süreçlerin türel kontrolünün, tesis edildiği devirde yürürlükte bulunan mevzuat kararları çerçevesinde gerçekleştirileceği Aleni ise de; Anayasa Mahkemesince verilen iptal kararında belirtilen eksikliklerin giderildiği, 7315 sayılı kanun ile getirilen çerçeve kuralların, Özel hayata hürmet hakkına ve şahsî dataların korunmasına ait unsurlara yönelik, bireylerin lehine olan ve şahıslara teminat sağlayan kurallar olduğu, bu kuralların Temel insan haklarının korunmasına yönelik olması sebebi ile anılan Temel hakların korunması istikametinden yargısal kontrolde her Vakit kıymetlendirilebileceği konuları dikkate alındığında; mülga 4045 sayılı kanun devrinde tesis edilen ve somut uyuşmazlıkta olduğu üzere, şimdi yargılaması devam eden süreçlerin, Özel hayata hürmet hakkı ve ferdî dataların korunmasına yönelik unsurlara uygunluğunun kontrolü istikametinden, 7315 sayılı kanun ile öngörülen temellere nazaran kıymetlendirme yapılabileceği ve bu durumun kanunların geriye yürümezliği prensibini ihlal edici nitelikte olmayacağı sonucuna varılmıştır. Açıklanan bu konular çerçevesinde somut uyuşmazlık ele alındığında;
Düzenleyici süreç istikametinden;
Yukarıda bahsi geçen Anayasa Mahkemesi kararlarında yer alan, Emniyet soruşturması ve arşiv araştırmasının yapılmasına ve elde edilecek dataların kullanılmasına ait Temel unsurların kanunla belirlenmesi şartıyla Emniyet soruşturması ve arşiv araştırması yapılabileceği yolundaki münasebetler doğrultusunda, kanun koyucu tarafından yeni yasal düzenlemelerin yapılarak üstte anılan konular çerçevesinde ferdî dataların güvenliğine ve Özel hayatın saklılığının korunmasına ait Temel unsurların ortaya konulduğu, bu sayede biçimi eksikliğin giderildiği, Emniyet soruşturması ve arşiv araştırması ile bunun Temel unsurları yasal seviyede açıkça öngörülmüş olduğundan, Daire kararında dava konusu Asıllar istikametinden yer verilen; “ibarelerinin yer alması üst hukuk normlarına Müsait olup halk faydası ve hizmet gerekleri tarafından hukuka terslik bulunmadığı” yolundaki münasebete ek olarak ibarelerde, adaylarda aranılacak kaideler ortasında Emniyet soruşturması ve arşiv araştırması sonucu tespit edilecek olan kararın açıklanmasının Geri bırakılması kayıtlarının kullanımına İmkan verilmesi istikametiyle de hukuka karşıtlık görülmemiş olup davacının temyiz dilekçesinde ileri sürdüğü tezler, kararın anılan kısmının bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
Davacının Polis Uğraş Eğitim Merkezinden ilişiğinin kesilmesine ait kişisel süreç istikametinden;
Danıştay dava dairelerinin sonuncu kararlarının temyizen incelenerek bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Metodu Kanunu’nun 49. unsurunda yer alan;
“a) misyon ve yetki dışında bir işe bakılmış olması,
b) Hukuka karşıt karar verilmesi,
c)Usul kararlarının uygulanmasında kararı etkileyebilecek nitelikte yanılgı yahut eksikliklerin bulunması”, sebeplerinden birinin varlığı halinde mümkündür.
Dayandığı hukukî nedenler ve münasebeti üstte açıklanan Danıştay Sekizinci Dairesi kararının, davacının Polis Uğraş Eğitim Merkezinden ilişiğinin kesilmesine ait ferdi sürecin iptaline ait kısmı birebir münasebet ile Heyetimizce da Müsait bulunmuş olup davalı yönetimler tarafından temyiz dilekçelerinde ileri sürülen tezler, kararın anılan kısmının bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Tarafların temyiz istemlerinin reddine,
2. Davanın kısmen reddine, kısmen iptale yönelik Danıştay Sekizinci Dairesinin 17/11/2021 tarih ve E:2018/2239, K:2021/5424 sayılı kararının düzenleyici süreçteki ibarelere yönelik kısmının üstte yer verilen münasebet ile ONANMASINA,
3. Dava konusu kişisel sürecin iptaline ait kısmının ONANMASINA,
4. Kesin olarak, 10/10/2022 tarihinde oyçokluğu ile karar verildi.
Yorum Yok