Soru: Bir halk kurumunda 399/2 statüsünde çalışıyorum. Web sitenizde de yayınlanan mahkeme kararına nazaran 399/2 işçi vekalet fiyatının ödenmesi gerekmektedir. Mevzuyla ilgili birkaç sorum olacak
1- Bilindiği üzere 399/2 nin maaş kalemleri ile 657’nin maaş kalemleri farklıdır. Bu durumda 399/2 için vekalet fiyatı nasıl hesaplanacak?
2- Vekalet fiyatının ödenmesinde ” asilde aranması gereken koşulları taşıma mecburiliği ” neye nazaran belirlenecek, 399/2 mi 657 mi?
Cevap: Vekalet halk hizmetinin gördürülmesinde uygulanan istisnai metotlardan biri olup, 657 sayılı Kanunun 86. unsurunda düzenlenmiştir. Buna nazaran memurların yasal müsaade, süreksiz vazife, disiplin cezası uygulaması yahut misyondan uzaklaştırma sebebiyle misyonlarından süreksiz olarak ayrılmaları durumunda yerlerine Kuruluş içinden, Kuruluş dışından yahut açıktan vekil atanabilmektedir. Bu durum dolu takıma vekalet halidir. Boş takımlara ilişkin misyonlar için de birebir halde vekil tayin edilebilmekte, dolu takımlardan farklı olarak yalnızca unsur kararında sayılan takımlar için açıktan vekil atanabilmektedir.
Kanunun 175. hususu uyarınca, dolu takıma vekaleten görevlendirilen memurlara vekalet edilen misyonun takım derecesinin birinci kademesinin üçte biri, açıktan atananlara ise (Köy ve kasaba imamlığı takımlarına atananlara 146. unsurda yazılı taban fiyat aylık meblağından aşağı olmamak üzere) üçte ikisi verilmektedir. Açıktan vekil olarak atananlar bu Kanunla memurlara tanınan toplumsal haklardan da yararlanmakta ve bunlara ödenecek vekalet aylığının hesabına memuriyet taban aylığı da iç edilmektedir. Bu ödemenin yapılabilmesi için vekilin asilde aranan kaidelere sahip olması gerekmektedir.
Devlet Memurlarına Ödenecek Artırım ve Tazminatlara Ait Kararın 9. hususunda ise vekalet misyonu verilenlere asli takımı ile vekalet ettiği takımın artırım ve tazminatları ortasındaki ayrım fiyatı ayrıyeten ödenmektedir. Lakin dolu takımlara vekalet ettirilen memurlar bu ödemeden yararlanamamakta, vekilin asilde aranan koşulları taşıması ve vekalet misyonunun asili atamaya yetkili amir tarafından verilmesi gerekmektedir. Açıktan vekil olarak atananlar da artırım ve tazminatlardan rastgele bir kesinti olmaksızın yararlanmaktadır. Lakin, bu ödemeden takım karşılığı kontratlı işçi haricindeki kontratlı işçinin yararlanamayacağı açıkça Anlatım edilmektedir.
375 sayılı kanun Kararında Kararnamenin ek 9. unsurunun beş ve altıncı fıkralarında ise “Birinci fıkra kapsamına giren çalışandan; kurumlarınca bir takıma Kuruluş içinden yahut Kuruluş dışından vekalet ettirilenlere, vekaletin 657 sayılı Kanunun 86 ncı unsuruna istinaden yapılmış ve bu konunun onayda belirtilmiş olması, vekalet vazifesinin Cumhurbaşkanınca Nakil yapılması gereken takımlar için ilgili bakan, öteki takımlar için asili atamaya yetkili amir tarafından verilmesi, vekalet eden çalışanın asaleten atanmada aranan bütün kaideleri (asaleten atanmada İmtihan kuralı aranılan takımlar için bu imtihanlara girebilme hakkının elde edilmiş olması dahil) taşıması kaydıyla vekalet ettikleri takım için öngörülen ek ödemenin asli takımları için öngörülen ek ödemeden Çok olması halinde, ortadaki fark, vekalet vazifesine başlanıldığı tarihten itibaren ve bu misyon fiilen yapıldığı sürece ödenir. Fakat, mehil süresi, yıllık müsaade, mazeret müsaadesi, hastalık ve refakat müsaadesi, süreksiz misyon, vekalet, vazifeden uzaklaştırma, hizmet içi eğitim, seminer ve kurs nedenleriyle vazifelerinden ayrılanlara vekalet edenlere bu formda ödeme yapılmaz.
Ücret ve tazminatları ek 10 uncu unsura nazaran ödenenlere, 10/12/2003 tarihli ve 5018 sayılı Kanuna ekli (III) sayılı Cetvelde sayılan düzenleyici ve denetleyici kurumlarda vazife yapan işçiye ve bir takıma açıktan vekil olarak atananlara bu unsur uyarınca ek ödeme yapılmaz.” kararları yer almaktadır. 399 sayılı kanun Kararında Kararnameye tabi KİT kontratlı işçisi de birinci fıkra kapsamında yer almaktadır.
KİT’lerde misyon yapan kontratlı çalışanın atanmaları, çalışma şartları, hakları ve yükümlülükleri 399 sayılı KHK’de düzenlenmiştir. KHK’de kontratlı işçinin Öbür bir kontratlı işçi konumuna yahut 1 sayılı Çizelge kapsamındaki bir takıma vekalet edebileceğine ait bir düzenlemeye yer verilmemekle Birlikte bu durum uygulamada karşımıza çıkmaktadır. Lakin kontratlı işçiye vekalet misyonu verilmesine Karşın mevzuaatta düzenlenmediği için bu misyon karşılığında rastgele bir ödeme yapılamamaktadır. Ayrıyeten, takım karşılığı sözleşmeliler haricindeki kontratlı işçiye vekalet vazifesi karşılığında artırım ve tazminat ödemesi yapılamayacağı Yan Ödeme Kararnamesinde açıkça belirtilmiş, 399 sayılı KHK’nin 30. hususunun ikinci fıkrasında da kontratlı çalışana bu kanun Kararında Kararnamede belirtilen ödemeler dışında rastgele bir ödeme yapılmayacağı kuralına yer verilmiştir.
Diğer taraftan, Anayasanın 128. hususu yeterince halk vazifelilerinin mali ve toplumsal haklarının kanunla yahut toplu kontrat ile düzenlenmesi gerekmekte olup, halk görevlilerine desteğini kanun yahut toplu mukaveleden almayan bir ödemenin yapılması Mümkün değildir.
Danıştay 12. Dairesi 18.2.2020 tarihli ve K.2020/1374 sayılı bozma kararında mevzuya farklı bir açılım getirmiştir. Daire, Kararında;
– 399 sayılı KHK’de kontratlı çalışana vekalet vazifesi verilmesine yönelik kurala yer verilmediği üzere, vekalet fiyatı ödenmesine ait bir düzenlemeye de yer verilmediğini,
– Lakin KHK’nin 58. hususu uyarınca, kontratlı çalışana ait olarak bu kanun Kararında Kararname’de düzenleme bulunmayan hallerde 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun uygulanması öngörüldüğünden, kontratlı işçinin bir misyonu vekaleten yürütmek üzere görevlendirilmesi halinde, 657 sayılı Kanun’un vekalete ait kurallarının uygulanarak, bu kapsamda vekaleten atananlara, bu vazifelerin fiilen icra edilmesi ve asilde aranan kaidelerin taşınması kaydıyla, vekalet aylığı ödenmesi gerektiğini,
– 375 sayılı kanun Kararında Kararname’nin ek 9. hususunun birinci fıkrasında, akademik işçi, askeri işçi, memurlar ve 399 sayılı kanun Kararında Kararname’ye tabi kontratlı işçiye ek ödeme verileceği belirtilmiş; beşinci fıkrasında da vekaleten atananlara, vekalet ettikleri takım yahut vazifeler için öngörülen ek ödeme fiyatının, asli takım yahut vazifeleri karşılığında aldıkları ek ödeme meblağından Çok olması halinde, ortadaki farkın ödenmesi öngörülmüş; bu ödemenin yapılabilmesi de,temel olarak vekilin asilde aranan kaideleri taşıması şartına bağlandığını,
– Bu durumda şef konumuna vekalet eden ve asilde aranan kuralları da taşıyan ambar memurunun vekalet misyonundan kaynaklanan mali haklardan yararlandırılması gerekirken, aykırı istikamette tesis edilen süreçte ve davanın reddi yolundaki Mahkeme kararında hukuka uygunluk bulunmadığını,
belirterek aksi taraftaki mahkeme kararını bozmuştur.
Karardan anlaşıldığı kadarıyla; Öbür bir kontratlı işçi konumuna vekalet eden kontratlı çalışana vekalet vazifesi sebebiyle yapılacak ödeme meblağı belirlenirken her iki işçinin de Devlet memuru üzere kabul edilip birebir unvanlardaki Devlet memurlarının aylık fiyatları ile artırım ve tazminat meblağları belirlenerek 657 sayılı Kanunun 175. hususu uyarınca vekalet aylığı meblağı, Yan ödeme kararnamesi kapsamında da artırım ve tazminat farkları belirlenecek ve buna nazaran vekalet aylığı ile artırım ve tazminat farkları ödenecektir. Ayrıyeten, kontratlı işçi ek ödemeden yararlandığı için vekalet edilen durumun ek ödemesinin Çok olması halinde ortadaki ayrım da ödenecektir.
Diğer taraftan içtihadı birleştirme kararları dışındaki mahkeme kararları prensip olarak davanın taraflarını bağlamakta, genele teşmil edilmemektedir. idare bakımından türel statüsü ve maaşı oluşturan ödeme ögeleri memurlardan büsbütün farklı olan kontratlı işçi hakkında bu kararı uygulamanın zorlukları ortadadır.
Bir kez 399 sayılı KHK’de karar bulunmayan hallerde 657 sayılı kanun kararları direkt uygulanamamakta, Devlet İşçi Başkanlığının (Çalışma genel Müdürlüğü) Müsait görüşü gerekmektedir.
İkincisi Öbür bir konuma yahut 1 sayılı Cevtel kapsamındaki bir takıma vekalet eden kontratlı işçiye 657 sayılı kanun kararları kapsamında vekalet misyonu sebebiyle ödeme yapıldığında ödenecek Yekün fiyatın vekalet edilen vazifenin aylık yahut fiyatını aşması ihtimalidir. 657 sayılı Kanuna tabi memurlar bakımından bu türlü bir ihtimal Laf konusu değildir.
Sonuç olarak,
1. Laf konusu mahkeme kararının uygulanmasında en Dava yol olarak kontratlı işçi ve memurların ortak ödeme ögesi olan ek ödemenin temel alınması gerektiğini, 375 sayılı KHK’nin ek 9. hususu kapsamında asilde aranan koşulların taşınması halinde kontratlı çalışanın konumu için belirlenen ek ödeme oranı ile vekalet ettiği takım yahut durumun ek ödeme oranlarının farklı olması halinde ortadaki farkın ödenmesi gerektiğini,
2. Asilde aranan kaideler belirlenirken vekalet edilen takım yahut durum için ilgili mevzuatta belirlenen kuralların temel alınması gerektiğini,
3. diğer taraftan, mevzunun tarafının yalnızca 399 sayılı KHK’ye tabi kontratlı işçi olmadığını, 4/B kapsamındaki kontratlı işçi bakımından da misal sıkıntılar yaşanabileceğini, bu çerçevede hususun yasal bir düzenlemeye kavuşturulmasının ya da bu Yıl içinde yapılacak toplu kontratta sorunun çözülmesinin Müsait olacağını,
değerlendirmekteyiz.
Yorum Yok